Rola Kazachstanu we wzmacnianiu wpływu Rady Bezpieczeństwa ONZ na procesy światowe

Kazachstan niedawno zakończył swoje niestałe członkostwo w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. W ciągu dwóch lat największy kraj w Azji Środkowej dołożył wszelkich starań, aby wzmocnić pozycję Organizacji jako globalnego politycznego regulatora bezpieczeństwa.

Po upadku Związku Radzieckiego Kazachstan dostał „w spadek” takie duże zapasy broni, że republika w 1991 roku miała jedno z największych zapasów broni jądrowej na świecie. Wkrótce jednak kraj zdecydował się na ograniczenie programu jądrowego. Już w 1992 r. Republika całkowicie zrezygnowała z posiadania broni jądrowej i stała się pierwszym i jedynym krajem na świecie, który dobrowolnie zrezygnował z broni masowego rażenia.

Od tam tego czasu Kazachstan na światowej arenie prowadzi politykę pokojowego rozwiązywania wszelkich konfliktów i maksymalnej ekspansji Układu o nierozprzestrzenianiu.

Dokładnie to próbowała przekazać republika podczas swojego członkostwa w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. W styczniu 2018 r. w Kazachstanie odbyło się specjalne posiedzenie w sprawie nierozprzestrzeniania broni masowego rażenia (BMR) i środków jej przenoszenia. Następnie przyjęli wyłączne oświadczenie przewodniczącego Rady Bezpieczeństwa ONZ. Stwierdzono w nim, że kompleksowa strategia zapobiegania konfliktom powinna obejmować wczesne ostrzeganie, zapobiegawcze rozmieszczenie, mediację, utrzymywanie pokoju, nierozprzestrzenianie, rozliczalność i budowanie pokoju po zakończeniu konfliktu. Nierozprzestrzenianie broni masowego rażenia również po raz pierwszy zostało udokumentowane i na tym polega wyjątkowość przyjętego aktu.

Jednocześnie Kazachstan stał się jednym z inicjatorów modyfikacji Organizacji Narodów Zjednoczonych w bardziej spójną, zintegrowaną i wydajną strukturę. I teraz jest w stanie skuteczniej korzystać z narzędzi zapobiegania konfliktom i prewencji dyplomatycznej. W tym ze względu na współpracę z organizacjami regionalnymi i subregionalnymi.

To właśnie ten punkt zademonstrował, że ONZ uznaje stopień wpływu na procesy polityczne różnych regionalnych stowarzyszeń, w tym krajów rozwijających się, które nie są częścią grupy G20.

Kazachstan uważa, że Rada Bezpieczeństwa w obecnym stanie nie odzwierciedla realiów świata. Jednym z powodów tego jest fakt, że kluczowi gracze Rady Bezpieczeństwa odmawiają uznania nowych centrów wpływu na świecie, które pojawiły się w ciągu ostatnich dwudziestu lat. Ich sugestia na globalną gospodarkę i politykę rozwijającego się sektora stale rośnie.

Astana jest przekonana, że rozmiar i siła stałego składu Rady Bezpieczeństwa powinna zostać poszerzona o przedstawicieli wszystkich regionów świata (w tym Afrykę, Amerykę Łacińską i Azję Południowo-Wschodnią). Jednocześnie kraj występuje za wprowadzenie kompleksowego pakietu reform, który obejmie w sobie kwestii prawa weta oraz relacji między Zgromadzeniem Ogólnym a Radą Bezpieczeństwa.

Ta pozycja Kazachstanu przejawia się wyraźnie w decyzjach Rady Bezpieczeństwa o sytuacji na Bliskim Wschodzie, Syrii i KRLD i tym samym pokazała, że rozwijający się świat może stać się przeciwwagą dla politycznego popychania interesów wielkich władz, w tym Stanów Zjednoczonych i Rosji.

Na przykład Stany Zjednoczone opowiadają się za wzmocnieniem sankcji wobec Korei Północnej, a nawet możliwą operacją wojskową przeciwko temu krajowi. W przeciwieństwie do tego Astana zaproponowała stworzenie mapy drogowej dla wyzwolenia Korei Północnej z arsenału nuklearnego i wskazała, że mocarstwa nuklearne powinny zapewnić KRLD stałe gwarancje.

Podczas przemówienia na posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa prezydent Kazachstanu zaproponował porzucenie podziału krajów na bloki militarne, ponieważ „ich istnienie staje się prowokacyjne i pozbawione sensu”. A uregulowanie kwestii nuklearnej w Korei Północnej pomoże przywrócić międzynarodowemu życiu zaufanie polityczne i systemowy dialog.

Kazachstan odmówił poparcia stanowiska Stanów Zjednoczonych w sprawie wzmocnienia sankcji przeciwko Korei Północnej, ale i nie poparł pozycji Moskwy odnośnie zmniejszenia sankcji na Phenian. Biorąc pod uwagę, że sankcji można będzie omawiać ponownie dopiero po prawdziwych krokach zmierzających do rozwiązania sytuacji na Półwyspie Koreańskim.

Taka pozycja Kazachstanu, która została wypowiadana w Radzie Bezpieczeństwa, stała się zachętą do powrotu do dialogu między dwiema Koreami.

Kolejnym ważnym osiągnięciem Kazachstanu jest zrównoważenie rozwijającego się konfliktu między USA i Rosją w kwestii Syrii. W tej sytuacji Kazachstan działał również po stronie neutralnej i nie pozwolił ani jednemu ani drugiemu blokowi militarnemu na dalsze umocnienie swojej pozycji. Republika w imieniu krajów rozwijających nie poparła rezolucji Stanów w sprawie ustanowienia nowego mechanizmu dochodzeń w sprawie ataków chemicznych w Syrii. Jednak powstrzymała się od rezolucji rosyjskiej, która zażądała „natychmiastowego powstrzymania agresji przeciwko Syrii”.

Pozycją Kazachstanu wspierali i inne uczestnicy Rady Bezpieczeństwa. Polegała ona na rozwiązaniu konfliktu wewnątrz Syrii za pomocą środków politycznych i dyplomatycznych. Ponadto wszystkie strony konfliktu wyraziły zgodę na dialog polityczny zaproponowany przez Astanę.

Argumentacja zaproponowana przez Kazachstan, tzw. Proces Astana, była pierwszą w historii syryjskiej wojny domowej, kiedy podczas pokojowego porozumienia, przy stole negocjacyjnym okazały się zarówno władze SAR, jak i opozycyjni przeciwnicy. W procesie wzięli także udział przedstawiciele ONZ i krajów poręczycieli (Rosja, Turcja, Iran). Stany Zjednoczone działają jako kraj obserwatorów.

Ważnym wynikiem pracy Kazachstanu w Radzie Bezpieczeństwa ONZ było lobbowanie politycznego wpływu Rady Bezpieczeństwa. Z zaleceń Rada zwróciła się do oświadczeń politycznych. Pierwszym z nich było oświadczenie przewodniczącego Rady Bezpieczeństwa – dokument mający na celu wzmocnienie środków zaufania w ramach nieproliferacji broni masowego rażenia.

Kazachstan również lobbował przyjęcie przez Zgromadzenie Ogólne ONZ kodeksu postępowania w sprawie osiągnięcia świata wolnego od terroryzmu. Dokument zaproponowany przez kraj był ważnym wydarzeniem dla wzmocnienia systemu ONZ przeciwko terroryzmowi. Akt został podpisany przez ministrów spraw zagranicznych i wysokich przedstawicieli z ponad 70 krajów świata.

Podczas swojego przewodnictwa w kilku strukturach Rady Bezpieczeństwa ONZ Kazachstan skoncentrował się szczególnie na Azji Środkowej i Afganistanie. W końcu republika była pierwszym krajem w regionie, który został wybrany do Rady Bezpieczeństwa ONZ.

Z inicjatywy Kazachstanu w styczniu ubiegłego roku odbyła się pierwsza od 2010 roku misja terenowa delegacji Rady Bezpieczeństwa ONZ w Kabulu. To pozwoliło Radzie Bezpieczeństwa zrozumieć sytuację od wewnątrz i dać obiektywne zrozumienie rzeczywistych interesów i priorytetów kraju i ludności cywilnej.

Oświadczenie przewodniczącego Rady Bezpieczeństwa ONZ, przyjęte wkrótce po zakończeniu misji w Kabulu, podkreśla znaczenie rozwoju współpracy regionalnej, międzyregionalnej i międzynarodowej w celu zapewnienia długoterminowego pokoju, stabilności i zrównoważonego rozwoju w Afganistanie i Azji Środkowej. Dokument zawiera także ważną kwestię dotyczącą jej poparcia przez Radę Bezpieczeństwa dla wszystkich krajów regionu na rzecz rozszerzenia strefy pokoju, współpracy i dobrobytu.

Obecność Kazachstanu w Radzie Bezpieczeństwa pokazała, że przyciąganie pływowych rozwijających krajów do budowy strategii zarządzania światem przynosi całkiem dobre wyniki. I przyczynia się nie tylko do wzrostu produktywności procesów rozwiązywania konfliktów, ale ogólnie zmienia podejście do zrozumienia nowego wizerunku świata.

W gruncie rzeczy, prowadzi to do zwiększenia wpływu Rady Bezpieczeństwa ONZ na zachodzące procesy. Jest to niezwykle ważne na tle poważnie uszkodzonej reputacji Rady przez ostatnich dziesięcioleci.